محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی پیش پای دختران کتابفروش/لزوم ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برای آنها
گروه استان‌ها- دختران کتابفروش دخترانی با آرزو‌هایی بزرگ برای آینده هستند که به رغم اشتغال بالا در این حرفه، اما هیچ نظارت و ساماندهی خاصی بر فعالیت شاغلان آن وجود ندارد.
به گزارش خبرنگار تابناک از استان لرستان، دختران کتابفروش عنوانی است که امروزه به دخترانی اطلاق می‌شود که معاش خود را از طریق فروختن کتاب می، گذرانند. این دختران طی، قراردادی که با شبکه‌های کتابفروشی می‌بندند با بردن انواع مختلف کتاب به ادارات، نهادها، دستگاه ها، پاساژها، فروشگاه‌ها و مغازه‌ها و اماکن سطح شهر تلاش می‌کنند نظر مردم را برای خرید عناوینی که به همراه دارند جلب نمایند و در قبال فروش آنها مزد دریافت کنند.
دختران کتابفروش اغلب با حمل کوله پشتی و دست‌هایی پر از کتاب در خیابان‌ها و معابر به راحتی شناخته می‌شوند و اغلب مخاطبان نیز به علت بالا بودن قیمت کتاب‌ها از خرید کتاب سر باز می‌زنند و در این میان نیز هستند عده‌ای از افراد که از سر علاقه به کتاب یا ترحم چند عنوانی را خریداری می‌کنند تا دست خالی بازنگردند.
سوای از مشکلات و آسیب‌های اجتماعی ناشی از اینگونه شغلی برای دختران، جامعه آنها را به عنوان افرادی شاغل پذیرفته، اما نوع نگاهشان به این شغل چندان خوشایند نیست به همین دلیل بسیاری از افراد در بدو دعوت این دختران به مشاهده عناوین کتاب‌ها از پذیرش امتناع می‌نمایند و اغلب معتقدند که قیمت کتاب هایشان بسیار بالا است.
کمبود شغل‌های دولتی و روی اوردن دختران به کتابفروشی
در استان لرستان نیز با گسترش این شغل در میان جامعه، طیف وسیعی از دختران بعضا تحصیلکرده به علت کمبود شغل به سمت این حرفه جدید روی آورده و برخی نیز با پهن کردن بساط خود در معابر و اماکن مختلف سعی دارند به صورت انفرادی امرار معاش نمایند. بیکاری و نبود شغل یکی از مهمترین مشکلاتی است که باعث شده دختران کتابفروش به سمت این شغل جدید روی آورند و به نظر می‌رسد تا زمانی که اجتماع و مسوولان به عنوان یک حرفه آن را پذیرش نکنند نمی‌توان آنها را ساماندهی کرد و حاشیه امنی را برای فعالیت شغلی و امنیت روانی این دختران ایجاد کرد.
یک جامعه شناس لرستانی در گفت‌وگو با تابناک لرستان با اشاره به مهمترین علل و عوامل این پدیده، اظهار کرد: در جوامع امروز تغییر و تحولات زیادی در عرصه‌های مختلف رخ داده که بنیان‌های زنـدگی اجتماعی پیشین را کاملاً دگرگون کرده و روابط و تعاملات انسانی نیز متاثر از این تغییر و تحولات، شکل‌های نوینی پیداکرده است.
" مهدی سلیمانی" تغییر نقش و مشارکت زنان در عرصه‌های مختلف جامعـه را نمونه بارز این تحولات عنوان کرد و افزود: امروزه شاهد حضور دختران جوانی در شهر‌ها هستیم که با انگیزه حضور در جامعه یا اشتغال و کسـب درآمـد در شغل‌هایی نظیر فروشندگی کتاب فعالیت می‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه یکی از عوامل موثر و اصلی شکل گیری این فعالیت در جامعه اشتغال و اقتصاد است، عنوان کرد: یک دختر جوان گاه خود سرمایه‌ای دارد و شخصا اقدام به فروش کتاب می‌کند یا گاه صرفا به‌عنوان یک فروشنده برای شخص دیگری فعالیت دارد.
محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی
این دکترای جامعه شناسی با بیان اینکه برای ورود دختران جوان به یک سری از مشاغل جامعه، محدودیت‌ها و موانع فرهنگی و اجتماعی وجود دارد، تصریح کرد: اکثر فروشنده‌هایی که مشاهده می‌شود ساکن آن شهر نیستند و احساس گمنامی و ناشناس بودن زمینه را برای این امر مهیا می‌کند.
سلیمانی تصریح کرد: برخی زنان بنا بر شرایط حاد اقتصادی، به مشاغلی روی می‌آورند که مردان تمایل کمتری به انجام آن فعالیت دارند چراکه حداقل مطلوبیت و دستمزد پایینی دارند که کتابفروشی دختران در سطح شهر و اماکن مختلف از جمله این مشاغل است.
وی عنوان کرد: البته کتابفروشی و سایر محصولات فرهنگی دیگر، نه‌تن‌ها یک فعالیت مثبت و مفید به‌حساب می‌آید، بلکه قدمی در راستای ارتقای فرهنگ جامعه است، اما مسیری که برای رسیدن به این مطلوب انتخاب‌شده می‌تواند در جامعه ما آسیب‌زا باشد.
نحوه فعالیت دختران کتابفروش چالشی جدی
وی با بیان اینکه این هدف، مطلوب، اما مسیر رسیدن به آن، اشتباه است، افزود: این مسیر همانند دانش‌آموزی است که برای اخذ نمره عالی تقلب می‌کند و حال یکی از سوال‌هایی که در این خصوص مطرح می‌شود این است که چرا اکثرا دختران جوان برای این فعالیت انتخاب می‌شوند؟
به اعتقاد این جامعه شناس لرستانی پاسخ را باید در فرهنگ و آداب و رسوم اجتماعی یک منطقه پیدا کرد، دریک بعد قضیه، فرهنگ نگاه احترام‌آمیز به زنان موجب این امر می‌شود، یعنی مردان به دلیل احترام و ارزشی که برای زنان در جامعه قائل هستند، به احترام فروشنده کتاب‌های هرچند بی استفاده را خریداری می‌کنند و در دیدگاه دیگر، این دختران جوان به‌عنوان ابزار و کالای واسطه‌ای برای جذب مشتری و فروش بیشتر مورد
استفاده قرار می‌گیرند.
سلیمانی تاکید کرد: منظور ما استفاده از نبوغ و توان ذهنی یا تخصص علمی این دختران نیست بلکه ویژگی‌ها و خصوصیات خاص یک دختر از قبیل زیبایی ظاهر، قدرت جذب بالا، نحوه صحبت کردن، نوع پوشش و موارد دیگر است.
استفاده ابزاری از برخی دختران کتابفروش
وی با بیان اینکه این دختران جوان به مثابه ابزاری برای دست یافتن به اهدافی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند، تصریح کرد: این هدف در نگاه خوش‌بینانه می‌تواند فروش بیشتر کتاب باشد یا اینکه با پوشش «کتابفروش» فعالیت‌های غیرمجاز دیگری مانند فروش مواد مخدر را انجام دهند.
به گفته این جامعه شناس لرستانی این فعالیت ظرفیت و احتمال آن را دارد که آسیب‌های فراوانی برای فرد، خانواده و جامعه به همراه داشته باشد چرا که به لحاظ فردی، کالایی شدن فرد را به همراه دارد.
سلیمانی اضافه کرد: در این حرفه، چون فرد به خاطر زیبایی ظاهر، قدرت بیان یا نوع خاصی از پوشش انتخاب شده است تا با جذابیت، چرب‌زبانی و بازی بدن تاثیر بیشتری بر جامعه هدف داشته باشد، گا‌ها شاهد آزار جنسی کلامی و غیرکلامی و پیشنهاد‌های غیراخلاقی و مسائل دیگری خواهد بود.
این دکترای جامعه شناسی افزود: نوع پوشش این دختران نیز در بعضی موارد می‌تواند ترویج بی‌حجابی در جامعه باشد و همچنین می‌تواند نوع نگاه به برخی مشاغل جامعه را تغییر دهد و نگاهی بدبینانه به این مشاغل شکل گیرد که گاهی فرد به دلیل بیکاری و احتمال از دست دادن شغل با این شرایط سازگار می‌شود و در مقابل این شرایط و وضعیت سـکوت می‌کند که این امر، بنیان خانواده را متزلزل می‌کند.
سلیمانی با اشاره به اینکه فرهنگ و شرایط اجتماعی نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری فعالیت دختران کتابفروش دارد، بیان کرد: در هر جامعه‌ای آداب، رسوم و قوانین نانوشته‌ای وجود دارد که بر اساس آنها از جنسیت‌های مختلف، در شرایط خاص، انتظارات متفاوتی می‌رود.
لزوم ایجاد فرصت‌های شغلی جدید
وی تصریح کرد: در جامعه و فرهنگ یک منطقه به مرد‌ها ویژگی‌های خاصی نسبت داده می‌شود که این طرز فکر را می‌توان در نوع رفتار و کنش‌های روزمره مردم مشاهده کرد و بر اساس همین ویژگی‌ها و فرهنگ است که این نوع از فعالیت‌ها شکل می‌گیرد.
این جامعه شناس لرستانی عنوان کرد: می‌توان با ایجاد فرصت‌های شغلی جدید و متناسب با روحیات و ویژگی‌های دختران، تلاش کرد بخشی از دخترانی که به دنبال کسب درآمد و اشتغال هستند، جذب مشاغل مناسب‌تر شوند که این امر می‌تواند با حضور در گروه ها، سازمان‌های مردم نهاد و برنامه ریزی و یا توسعه سایر مشاغل مناسب انجام شود.
سلیمانی ادامه داد: باید شرایطی فراهم شود تا ازدواج برای دختران و پسران تسهیل شود تا دختران مجبور نباشند برای رفع نیاز‌های اقتصادی و روحی و پر کردن خلا‌های عاطفی ناشی از آن، هر فعالیتی را انجام دهند که البته نهادینه کردن این امر نیازمند فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی بسیار است.
بهرحال جامعه دختران کتابفروش را به عنوان بانوانی شاغل در جامعه پذیرفته است و تنها مشکلی که در این زمینه وجود، دارد نحوه فعالیت آنها است که به دلیل چالش‌ها و آسیب‌هایی که ممکن است برای آنها به همراه داشته باشد محل اختلاف نظر است و متاسفانه چالش جدی‌تر اینکه نظارت و ساماندهی بر فعالیت این دختران مشخصا مربوط به نهاد یا دستگاه خاصی نیست و پیگیری‌های تابناک حاکی از این بود که هیچکدام از دستگاه‌ها و نهادها نسبت به ساماندهی آنها وظیفه‌ای نداشتند و آنچه مبرهن است چنانچه فعالیت این دختران ساماندهی شود جامعه پذیرش بیشتری نسبت به فعالیت آنها خواهد داشت و دختران کتابفروش با توجه به اینکه بخش اعظمی از آنها نان آور هستند و هزینه خانواده را تامین می‌کنند نیز با امنیت بیشتری به فعالیت خود ادامه خواهند داد.
گزارش: پگاه دالوند
انتهای پیام/س