اولین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری که جمعه گذشته به نمایش گذاشته شد، آن‌چنان پرحاشیه بود که انتقاداتی را به نامزدهای انتخاباتی وارد کرد، چرا که گویی روند انتخابات از مسیر اصلی دور مانده و تنها نامزدها به مچ گیری یکدیگر اکتفا کرده‌اند. این در حالی است که با این شرایط مردم دچار سردرگمی شده و نوعی ناهنجاری در جامعه به وجود می‌آید، آن‌چنان که یک متخصص رفتارشناسی اولین مناظره را زیر سوال برده و نامزدهای انتخاباتی را به رعایت اخلاق تشویق کرده است.
به گزارش آرمان، اولین مناظره انتخاباتی بین شش نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری جمعه هشتم اردیبهشت برگزار شد و دو مناظره دیگر نیز در تاریخ‌های 15 و 22 اردیبهشت برگزار می‌شود. با وجود این، باید نامزدهای انتخاباتی درصدد باشند که با ارائه راهکارهای کارآمد و عملی برنامه چهار‌ساله خود را به سمع و نظر مردم برسانند تا به این طریق ایرانیان هم از برنامه‌های نامزد منتخب خود آگاهی پیدا کرده و از رای خود مطمئن باشند، چون در غیر این صورت اگر مناظره‌ها از مسیر اصلی خود خارج شده و هدفمند نباشد نه تنها سودمند نبوده بلکه تخریبگر نیز هستند، چرا که صرفا با نوع برخورد نامناسب نامزدهای ریاست‌جمهوری تنها طرفداران آنها خشمگین شده و نوعی ناهنجاری در زمان انتخابات شکل می‌گیرد. از این رو باید نامزدهای ریاست‌جمهوری برای مناظره‌های بعدی به ساماندهی رفتار خود بپردازند. روز گذشته یک متخصص رفتارشناسی و فوق دکترای فلسفه مدیریت منابع، تبادل نظر را اصل اصیل مناظره دانست و گفت: مناظره‌های انتخاباتی پدیده‌ای دموکراتیک است و فرایندی است که باید منجر به متقاعدسازی رای‌دهندگان برای انتخاب شایسته شود، اما روش مناظره در حال حاضر کارایی و اثربخشی لازم را ندارد، چون ایجاد تردید می‌کند و به این تردیدها پاسخی داده نمی‌شود. پروفسور حسین باهر درباره مناظره‌های تبلیغاتی نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری، افزود: مناظره یعنی تبادل نظر و با یکدیگر نظرآزمایی کردن و در قیاس با مجادله، مباحثه، منازعه و محاربه قرار می‌گیرد. در واقع از طریق مناظره‌های انتخاباتی، نامزدها باید بتوانند عملکرد خود را مطرح کنند و از سوی رقیبان، نقد شوند. او ادامه داد: من نام این برنامه‌های تبلیغاتی را مناظره نمی‌گذارم، بلکه عنوان «مظاهره» بهتر است، چرا که نامزدها در این برنامه‌های تبلیغاتی، ظهوری برای برانگیختن هیجان دارند.
رعایت شئون ایرانی و اخلاق اسلامی در مناظره ها
این متخصص رفتارشناسی با تاکید بر اینکه نامزدها در مناظره‌ها شئون ایرانی و اخلاق اسلامی را رعایت کنند، گفت: همه نامزدها از مقامات بلندمرتبه نظام‌جمهوری اسلامی ایران هستند و جزو خواص محسوب می‌شوند. این در حالی است که خود را در معرض نظر مخاطبان عام قرار می‌دهند. بنابراین سعی کنند کاملا اخلاق را رعایت کنند و وارد مسائل شخصی و خصوصی یکدیگر نشوند. او اضافه کرد: برخوردهای ناشایست بزرگان در حضور بینندگان که از همه اقشار جامعه هستند، آثار و پیامدهای بسیار نامطلوبی در پی دارد و منجر به بداخلاقی می‌شود. پروفسور باهر اظهار کرد: نامزدها مستند نقطه نظرات خود را بیان کنند و اگر اتهام، ادعا، وعده و وعید می‌دهند باستدلال منطقی و محکمه پسند باشد. این رفتارشناس یادآور شد: در مناظره اول آمارهایی مطرح شد که اگر نگوییم دروغ اما غیر از وعده و وعیدهای آرمانی غیر قابل تحقق چیز دیگری نبود. بنابراین به نظر می‌رسد که باید اتاق فکری از سوی ستاد انتخابات در مورد صحت مستندات هر نامزد با حضور افراد متخصص و خبره به بررسی‌های لازم بپردازد و در این باره اعلام نظر کند تا مخاطبان دچار سردرگمی نشوند و منبع سخنان نامزدها برای همگان مستند و معتبر باشد.
مناظره‌های تبلیغاتی، نماد خرد جمعی ایرانیان
پروفسور باهر با تاکید بر اینکه مناظره‌های تبلیغاتی، نماد خردجمعی ایرانیان است، گفت: واقعیت این است که مناظره‌های تبلیغاتی برای خارج از کشور و اپوزیسیون بیشتر معنا دارد و آنها رفتار جمعی و خرد گروهی ایرانیان را ارزیابی می‌کنند و به تحلیل فضای سیاسی ایران می‌پردازند. این استاد دانشگاه افزود: ارائه سوژه تخریبگرایانه به مخالفان ملک و ملت و هتک حرمت فرهنگ و کشور باید مد نظر همه نامزدها و هواداران آنان باشد تا مبادا رفتارها و نظراتشان دستاویزی برای مخالفان ما شود. او با تاکید بر عملکرد نامزدها، ادامه داد: در مناظره‌های تلویزیونی بهتر است به عملکرد هر یک از نامزدها در طول چهل سال گذشته پرداخته شود، چون هر شش نامزد ریاست‌جمهوری از دوران انقلاب تاکنون، فعالیت‌ها و مسئولیت‌هایی را در سطوح مختلف برعهده داشته اند و نگاهی به کارنامه عملکردی آنان می‌تواند در نگاه مخاطب تاثیرگذار باشد. پروفسور باهر اظهار کرد: دومین مساله تشریح برنامه‌هایی است که نامزدها برای حل مشکلات در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت دارند که این موضوع دقیقا می‌تواند وجه تمایز آنان قرار گیرد و دادن وعده‌ها و قول‌هایی که از همین حالا غیرممکن بودن آنها محرز است، شایسته جامعه ایرانی نیست.
سوالات از نامزدها کارشناسانه نیست
پروفسور باهر با بیان اینکه سوالات از نامزدها کارشناسانه نیست، تصریح کرد: در نخستین مناظره تقریبا درباره همه چیز صحبت شد، اما بسیار کلی بود و به عنوان یک متخصص رفتارشناسی فکر می‌کنم که اگر طراح سوال بودم، چهار مساله اصلی را مطرح می‌کردم و از هر یک از نامزدها می‌خواستم تا در مورد تغییرات ساختاری در مسائل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و مدیریتی نظرات و برنامه‌های خود را ارائه دهند، چراکه اگر این چهار تغییر بنیادین هماهنگ با هم اتفاق نیفتد، مشکلی حل نمی‌شود.
هدایت جریان انتخابات با آرای خاکستری
این استاد دانشگاه اظهار کرد: نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری در مناظره‌ها و برنامه‌های تبلیغاتی خود باید بتوانند جلب «نظر» کنند نه اینکه «رای» جمع کنند. پروفسور باهر نظرات مردم را به چهار دسته کلی تقسیم کرد و افزود: آرا و نظرات مردم در چهار دسته اصلی طرفداران اصولگرایی، اعتدالیون، منتظران و بی‌تفاوتان قاطع جای می‌گیرد. پروفسور باهر اظهار کرد: اصولگرایان به نامزد مورد نظر خود در هر شرایطی رای می‌دهند، اعتدالیون نیز نظر مشخص دارند و به نامزد منتخب خود رای می‌دهند و در واقع نظر اصولگرایان و اعتدالیون قطعی و از قبل مشخص است هر چند که پیگیر نوسانات سیاسی هستند. او درباره گروه منتظران گفت: منتظران یا آرای خاکستری، مخاطبان واقعی مناظره‌ها هستند و هنوز تصمیم نگرفته‌اند. این عده تاثیر شایانی در روند انتخابات دارند و نامزدها باید برای جلب نظر آنان اهتمام داشته باشند، چون آرای خاکستری جریان انتخابات را هدایت می‌کند. این استاد دانشگاه اضافه کرد: بی‌تفاوتان قاطع هم افرادی هستند که در هیچ‌شرایطی رای نمی‌دهند و فرقی ندارد که چه افرادی نامزد باشند، چون در هر صورت بی نظر و بی‌اعتنا هستند.
جای خالی احزاب در ساختار سیاسی
او خاطرنشان کرد: در ساختارهای دموکراتیک فعالیت‌های ساختارمند حزبی جایگاه ویژه‌ای دارد، اما در کشور ما به دلیل نبود احزاب، افراد ساختارشکنی می‌کنند، در حالی که اگر احزاب فعال بودند و اشخاص را غربال می‌کردند، در آن صورت دیگر افراد علیه یکدیگر سند رو نمی‌کردند که این موضوع منجر به تشویش اذهان عمومی و ایجاد شک و دودلی در مردم شود. به گزارش ایرنا، باهر افزود: بنابراین به نظر می‌رسد که جای نبود احزاب در ساختار سیاسی خالی است و باید تجدید نظر در ساختار سیاسی انجام شود.