عضو هیات علمی گروه خاک دانشگاه لرستان گفت: فرسایش خاک منجر به کاهش محصول می‌شود.
افسانه عالی‌نژادیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا منطقه لرستان، با بیان
اینکه خاک معانی بسیار گسترده دارد، به عبارت دیگر نمی‌توان تعریف مشخصی
برای آن بیان کرد، افزود: مفهوم خاک برای افراد مختلف متفاوت است و به همین
دلیل دیدگاه‌ها، برداشت‌ها و علایق افراد نیز نسبت به خاک تفاوت دارد به
گونه‌ای که مهندسین عمران بیشتر به مقاومت و جنبه‌های مکانیکی آن که البته
آن هم زیر شاخه‌ای از فیزیک خاک است، توجه دارند.
در حالی که مهندسان
کشاورزی به آن بخش از قوانین طبیعی خاک که به نحوی در ارتباط با رشد و نمو
گیاه باشد، علاقمند هستند.
وی ادامه داد: از دیدگاه مهندسی کشاورزی، خاک مواد هوازده پوسته سخت
زمین است که از خرد شدن و تجزیه سنگ‌ها توسط فرایندهای فیزیکی و شیمیایی
مختلف بوجود آمده و به تدریج با انواع موجودات ریز و درشت زنده حیوانی و
گیاهی و یا لاشه مرده آنها مخلوط شده و توده غیر یکنواختی را به وجود آورده
است.
عالی‌نژادیان با اشاره به اینکه خاک اگرچه در ظاهر جسمی مجزا و دانه‌ای
به شمار می‌رود اما مشابه یک حلقه زنجیر در ارتباط با فرایندهای محیطی و به
خصوص آب و هوای نزدیک به خود است،بیان کرد: خاک یک تصفیه کننده زنده است،
یعنی عوامل بیماری‌زا و مواد سمی که وارد آن می‌شود تجزیه شده و به مواد
غذایی گیاهی تبدیل می‌شود.
عضو هیات علمی گروه خاک دانشگاه لرستان گفت: خاک یکی از مهمترین منابع
طبیعی هر کشور است و چنانچه استفاده از خاک بر اساس شناسایی استعداد و قدرت
تولیدی آن و مبتنی بر رعایت اصول صحیح و علمی باشد، خاک از بین نمی‌رود.
در مناطقی که فرسایش کنترل نمی‌شود خاک‌ها به تدریج فرسایش یافته و در
نهایت حاصلخیزی خود را از دست می‌دهند.
وی با تاکید براینکه به طور کلی به فرایندی که طی آن ذرات خاک از بستر
اصلی خود جدا شده و به کمک یک عامل انتقال‌دهنده (آب یا باد) به مکانی دیگر
منتقل شود، فرسایش گفته می‌شود، اضافه کرد: فرسایش خاک نه تنها سبب فقیر
شدن خاک و متروک شدن مزارع می‌شود و از این راه خسارت زیاد و جبران ناپذیری
به جا می‌گذارد، بلکه با رسوب مواد در آبراهه‌ها، مخازن، سدها و کاهش
ظرفیت آبگیری آنها نیز زیان‌های فراوانی را سبب می‌شود.
عالی‌نژادیان با اشاره به اینکه حفاظت از خاک و مبارزه با فرسایش بسیار
با اهمیت و از ضروری‌ترین اقدامات هر کشور است،گفت: فرسایش یک پدیده
اجتناب‌ناپذیر بوده و نمی‌توان آن را کامل از بین برد ولی فعالیت‌های انسان
می‌تواند آن را تشدید و یا کاهش دهد.
عضو هیات علمی گروه خاک دانشگاه لرستان یادآورشد: در صورتی‌که میزان
فرسایش کمتر از میزان خاک تشکیل شده باشد، بحرانی نیست.
فرسایش و آثار بد
آن شاید در کوتاه مدت چندان چشمگیر و محسوس نباشد، ولی در بلند مدت محسوس
خواهد بود چرا که فرسایش معمولاً کاهش محصول را در پی خواهد داشت.
وی تصریح کرد: برای حفاظت از خاک و آب معمولاً از روش‌های مکانیکی
(تراس‌بندی، ایجاد آبراهه‌های انحرافی، احداث بندها) و غیر مکانیکی
(استفاده صحیح از زمین، دادن کود مناسب، شخم مناسب، تناوب زراعی) استفاده
می‌شود.
عالی‌نژادیان به روش‌های مختلف برای کاهش یا کنترل فرسایش آبی اشاره کرد
و با بیان اینکه هر اقدامی مانند شخم‌های سطحی و عمقی و اضافه کردن مواد
آلی خاک که قدرت جذب آبی خاک را افزایش دهد، هدر رفتن سطحی آب را کاهش
می‌دهد، افزود: انتخاب نوع نباتات زراعی در کنترل فرسایش اثر زیادی دارد.
وی ادامه داد: بالا نگه داشتن سطح حاصلخیزی خاک خود یک نوع عمل محافظتی
در مقابل فرسایش است، زیرا تحت این شرایط رشد زیاد نباتات، علاوه بر بهتر
کردن قابلیت نفوذ آب خاک، پوشش گیاهی و مواد آلی خاک را به‌طور قابل ملاحظه
افزایش می‌دهند.
عضو هیات علمی گروه خاک دانشگاه لرستان با تاکید براینکه با دقت در
انتخاب روش‌های کشت و زرع و نحوه انجام آنها می‌توان با فرسایش خاک مبارزه
کرد، یادآور شد: در صورتی که شیب زمین تا مسافت زیادی ادامه داشته باشد،
بهتر است که نباتات کرتی مانند ذرت با نباتات پوششی مثل گندم و جو به‌طور
یک در میان کشت شوند، تا بدین وسیله از شتاب گرفتن آب جلوگیری شود.
این روش
کشت را که اصطلاحا کشت نواری گویند، اثرات کاملا مثبتی در حفاظت خاک داشته
است.
وی افزود: با توجه به عوامل موثر در میزان فرسایش بادی نیز می‌توان
روش‌های مبارزه و کنترل را حدس زد.
این روش‌ها شامل مرطوب نگه داشتن خاک،
زبر و خشن کردن سطح خاک و داشتن پوشش گیاهی است.
عالی‌نژادیان با بیان اینکه کشت نوارهای نباتی و ایجاد بادشکن‌ها عمود
بر جهت وزش باد پیشگیری‌های مؤثری برای فرسایش بادی محسوب می‌شوند، یادآور
شد: اکثر روش‌های به‌کار رفته ضمن اینکه برای مبارزه با اثر باد منظور
می‌شوند، تا حد زیادی در جهت کنترل درصد خاک نیز عمل می‌کنند.